İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri

İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki depremle birlikte gözler yeniden riskli yapı stoku ve kentsel dönüşüme çevrildi. Uzmanlar, İstanbul’da 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve bunlardan 700 riskli konutun acil dönüştürülmesi gerektiğini belirtti. Dönüşümün önündeki en önemli sorunun finansman olduğu vurgulandı.

Kamunun sağladığı kaynakların yeterli olmadığı ifade edildi. Uzmanlar, “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” önerisinde bulundu. Kamu-özel işbirlikleri ve özel sektörün ilgisini çekecek minimal imar artışlarının finansman noktasında çözüm olabileceği belirtildi.

Vatandaşı Borçlandırarak Dönüşüm Zor

Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, vatandaşı borçlandırarak dönüşüm yapmanın zorluğuna dikkat çekti. Dönüşümde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiği vurgulandı. Şen, “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var ki bunun uygulamaları var” dedi.

Bu tür projelerin gerçekleştirilmesi durumunda, daha yaşanabilir ve güvenli binalar ile çevreler oluşturulabileceği ifade edildi. Şen, “Vatandaşlarımız da kendi konfor alanlarından feragat ederek, sürece olumlu katkı yapacaktır” şeklinde konuştu.

Metrekare Derdine Takılmamak Gerek

Şen, halkın dönüşüm sürecine destek vermesi gerektiğini belirtti. “Metrekare derdine takılmamak gerekiyor” diyerek, alan bazlı dönüşümle kısa sürede yapı stoğunun yenilenebileceğini ifade etti. Kentsel dönüşümün bir Milli Güvenlik problemi olduğunu vurguladı.

Gerekli finansman modellemeleri yapıldığında İstanbul’da 700 bin konutun dönüşümünün 5 yıl içinde gerçekleştirilebileceği belirtildi. Dönüşüm projelerinin şehir kimliğine katkı sağlaması gerektiği ifade edildi.

Belediyeler Sorun Çözecek Kurumlar Olmalı

Şen, mülk sahipleri, sivil toplum kuruluşları ve belediyelerin sürece dahil olması gerektiğini vurguladı. Belediyelerin, vatandaş ile müteahhit arasında arabuluculuk yaparak sorunları çözmesi gerektiği belirtildi. “Bu sürecin vatandaşlara net ve şeffaf bir şekilde anlatılması gerekmektedir” dedi.

Dirençli kentsel oluşum için önce zihinsel dönüşümün sağlanması gerektiği ifade edildi. Can ve mal güvenliği riskinin ortadan kaldırılması gerektiği vurgulandı. Bu sürecin rantsal dönüşüm olarak düşünülmemesi gerektiği belirtildi.

KDV’ye Tam Muafiyet Engelleri Kaldırır

Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşümün finans ayağının önemine dikkat çekti. “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” dedi. Merkezi hükümetin bu konuda çeşitli kampanyalar başlattığını belirtti.

Şişik, kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının çözüm olabileceğini ifade etti. KDV, tarife ve ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşümün önündeki engelleri kaldıracağına vurgu yaptı.

Yeni Daireler İçin Feragat Gerekebilir

Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışı ile çözümün mümkün olmadığını belirtti. Bazı bölgelerin dolduğunu ve müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm yapabileceğini ifade etti. “10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman çok küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” dedi.

Bu yaklaşımın maliyetleri düşürebileceği ve dönüşüm sürecini hızlandırabileceği belirtildi. Türkkan, kentsel dönüşüm finansman bankası kurulması ve mevcut yasaların güncellenmesi gerektiğini vurguladı.