İstanbul'da Kira Artışları ve Kentsel Dönüşümde Destek Yetersizliği

İstanbul’da kira artışı son 1 yılda yüzde 44’ü, son 2 yılda ise yüzde 136’yı aştı. Konut değerleme platformu Endeksa’nın verilerine göre, İstanbul’da kiralar ortalama 27 bin 19 TL’ye ulaştı. Kentsel dönüşüm süreci megakentin gündeminden düşmezken, kiracı ve mülk sahiplerine yapılan yardım ise aylık sadece 8 bin lira olarak belirlenmiştir.

Kira Artışları ve Kentsel Dönüşüm Süreci

Ülke genelinde süren barınma krizi, özellikle İstanbul’da gittikçe derinleşmektedir. Sarıyer’de kira ortalaması 64 bin 266 TL, Beşiktaş’ta 59 bin 283 TL, Kadıköy’de ise 52 bin 745 TL’ye kadar ulaşmıştır. Bu durum, kentsel dönüşümde kira desteğinin ne kadar yetersiz kaldığını gözler önüne sermektedir. İstanbul için verilen kira desteği 2018’de 960 liraydı ve bu rakam 2018’den bu yana yüzde 733 artmıştır.

Ancak İstanbul’da kira ortalamasındaki artış, Ocak 2018’den bu yana yüzde 1.225’e kadar çıkmıştır. Kentsel dönüşümde kira desteğinden ev sahiplerinin 18 ay, kiracıların ise 2 ay faydalanabildiği belirtilmektedir. Kentsel Dönüşüm Avukatı Avukat Çiğdem Kezer, “8 bin liralık destek, kiracının da ev sahibinin de ancak küçük miktarda ödemelerine destek olur” demektedir.

Kira Desteği Yetersizliği ve Talepler

Kezer, desteğin 20-25 bin lira bandına çıkarılması gerektiğini vurgulamaktadır. Söz konusu desteğin kiracılara taşınma bedeli olarak verildiği belirtilmektedir. Ancak toplam taşınma bedelinin günümüz koşullarında İstanbul’da 60-70 bin liraya kadar çıktığı düşünülmektedir. Kiracılara verilen toplam destek de bu rakama çıkarılmalıdır. “16 bin liralık destek yeterli değil” ifadesi, mevcut durumu özetlemektedir.

Gayrimenkul Hukuku Uzmanı, Avukat Ali Güvenç Kiraz, kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin düşük kaldığını ve kiracılar için durumun daha da zor olduğunu ifade etmektedir. Kiraz, “Eski bir evde kalan bir kişi 10 bin lira kira ödüyor diyelim. Oturduğu ev kentsel dönüşüm sürecine girince, kiraların geldiği nokta nedeniyle eski eve çıkmak istiyor” demektedir.

Kiracıların Zorlukları ve Çözüm Önerileri

Kiraz, eski ev bulamayan kiracıların açıkta kalma riski ile karşı karşıya olduğunu belirtmektedir. Kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin kiracılar lehine geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Kiracılara verilen desteğin en az 15 bin liraya çıkarılması gerektiği ifade edilmektedir. Destek süresinin de 6 ayı bulması gerektiği, iki ay için toplamda verilen 16 bin liranın hiçbir etkisi olmadığı belirtilmektedir.

Ali Güvenç Kiraz, “Türkiye’de barınma krizi var, ev sahipliği oranı azaldı, kiracı sayısı arttı” demektedir. Kiracıların eski evlerde kalmak için direndiği, bazı mülk sahiplerinin karot testi kozunu kullanarak kiracıları tahliye edebildiği ifade edilmektedir. Kiracı-ev sahibi davalarının sonuçlanmasının 3-4 yılı bulduğu göz önüne alındığında, bu durum kiracıların yaşamını zorlaştırmaktadır.